Kanon van zeven-zes

Schoonmaken van de schietbuis

Bij de Koninklijke Marine werd dit geschut het “kanon van zeven zes” genoemd, omdat het granaten afschiet van 7,6cm, ofwel 3 inch.

Gebouwd in 1941 door General Motors in de VS, werd dit kanon ontworpen als antwoord op de kamikaze piloten die voor ellende zorgden in de Stille Oceaan. Met een goed getrainde, 9 (!) koppige geschutbemanning kon het half-automatische kanon tot 10 verwoestende schoten per minuut lossen.

Naast vliegtuigen kon het kanon uiteraard ook worden ingezet tegen vaartuigen of doelen op het land.

Na de 2e Wereldoorlog kreeg Nederland honderden van deze wapens aangeleverd dankzij het Mutual Defence Aid Program, ofwel MDAP, welke in opslag stonden op diverse plekken in Nederland. Mocht het wederom oorlog worden, konden Nederlandse koopvaardijschepen dusdoende snel worden bewapend. Tijdens de bouw van civiele vracht- en passagiersschepen werden toentertijd dan ook al versterkingen aangebracht voor dit doel. Tevens werd het verplicht voor Nederlandse zeelui om een weekje op Fort Erfprins te oefenen met dit geschut, waarna ze “Koopvaardijconstabel” werden.

Het kanon stond veelal ingepakt aan dek, om het te beschermen tegen zeewater.

De werking van het kanon is uiterst rudimentair, vergeleken met moderne wapens. Het richten geschiet middels mechanische handwielen, welke werden bediend door 2 personen. De “vluchter” voor de verticale beweging, en de “bakser” voor de horizontale. Een “opzetsteller” zorgde ervoor dat de vizieren werden gecompenseerd op afstand en wind. Een “spotter” keek mee middels zijn eigen optiek. Twee personen deden het kanon steeds laden, en een derde gooide de lege hulzen overboord. Een “wigman” bediende het sluitstuk en dan had je nog de stukcommandant. Het afvuren deed de vluchter, middels een voetpedaal.

Goede training van de stukbemanning is dusdoende essentieel. Er werd wel eens geoefend met het kanon van de Castor, doch werd dit tot een minimum beperkt. De dreun die door het schip raasde bij elk schot was zo heftig, dat lampen het begaven en TL buizen naar beneden vielen. Volgens het rapport van de eerste schietoefening uit 1950 spatte de deur van het dektoilet uit zijn sponning en het porseleine urinoir erachter overleefde het ook niet. In het stuurhuis kwam radioapparatuur van de wand afzetten en de machinisten dachten dat er een aanvaring had plaatsgevonden en stonden allen aan dek met reddingsvest.

Het advies van de afgevaardigden van de Marine was letterlijk “zet de deur van het dektoilet op een kier en informeer de overige bemanning op wat komen gaat”.

Voordat Castor werd verkocht bij Domeinen in 1982 werd het schip gedemilitariseerd, waarbij ook het kanon werd verwijderd. Pas in 2011 kreeg het schip zijn kanon weer terug, nadat de noodzakelijke wapenvergunningen waren afgegeven EN het kanon aan de Castor werd geschonken door de Stichting Stelling Den Helder. Het kanon stond daar reeds 15 jaar in de duinen weg te roesten, dus we hadden er een hele klus aan om het weer op een wapen te laten lijken.

Het kanon op het voordek van de Castor is het originele geschut waarmee ze 30 jaar lang heeft rondgevaren. Het kan en mag niet meer schieten.

Eenzelfde kanon op een karretje gebout.

Restauratieproces